Een regenboog en andere symbolen

‘Dat het alleen maar gekras is,’ antwoordt Liel als ik haar vraag wat de grootste misvatting is over kindertekeningen. ‘Uit een tekening kun je heel veel informatie halen over het gevoelsleven van een kind. Neem een regenboog. Kinderen tekenen die vaak in overgangsfases, bijvoorbeeld als ze voor het eerst naar school gaan, of als ze gaan verhuizen. Als er iets of iemand onder de regenboog staat, wil dat zeggen dat diegene bescherming nodig heeft. Toen de scholen na de eerste lockdown weer opengingen, zag je bijvoorbeeld ineens heel veel regenbogen.’

En hoe zit het dan met dat krassen? ‘In de babyfase, als een kind voor het eerst gaat tekenen, ziet een kind een papier niet als een grens. Haal je het papier weg, dan tekent het kind gewoon door, op de tafel bijvoorbeeld. Soms pakken kinderen tijdelijk even terug naar die krastekeningen. Dat doen ze vaak omdat dat veilig voelt, dat hebben ze dan even nodig. Een tekening hoeft ook niet altijd mooi te zijn. Je kunt bijvoorbeeld je boosheid even van je af krassen en dan lekker gaan spelen.’

Liel geeft vaak presentaties op scholen en heeft veel voorbeelden van symbolen die vaak terugkomen in kindertekeningen. ‘Een boom staat voor het kind zelf. Is de getekende boom niet zo groot? Dan vindt het kind het misschien lastig om ruimte in te nemen. Een boom is een boom en dat kan voor een kind helemaal genoeg zijn. Zeg dus niet zomaar dat er ‘nog iets bij moet’, zoals bladeren, gras of een vogel. Niets moet zoals het hoort, zeg ik altijd.’

‘Als een kind bijvoorbeeld haren als antennes tekent, kan dat betekenen dat het gevoelig is voor prikkels. Een helm van haar geeft aan dat het kind bescherming nodig heeft. Met de informatie die je haalt uit een tekening kun je een gesprek aangaan. Maar let op: als je zegt: ‘Oh, ik zie nu aan je tekening dat je bang bent’, dan voelt dat heel onveilig voor een kind. Laat je kind er zelf iets over vertellen of kom op een ander moment terug op je vermoeden. Zeg bijvoorbeeld dat je het zelf best spannend vindt dat jullie gaan verhuizen en vraag of je kind dat ook heeft.’

Hoe nodig je een kind uit om te vertellen over een tekening? ‘Je bent snel geneigd om te zeggen: ‘Oh wat mooi!’, terwijl je dat misschien niet meent of terwijl je kind dat zelf niet vindt. In plaats daarvan kun je gewoon vragen: ‘Wil je iets vertellen over deze tekening?’ Of je vraagt een kind om een naam (of titel) te verzinnen voor de tekening. Dat kunnen ze vanaf groep drie ongeveer. Een tekening is wel een momentopname, dus wat ze nu een wolk, huis en kat kunnen noemen, kan morgen een kussen, school en een vos zijn. Schrijf dus ook vooral niet de betekenis op de voorkant!’

‘Het klinkt misschien gek dat je vooral niet teveel moet zeggen als je kind aan het tekenen is. Maar we hebben als ouders nou eenmaal de neiging om er bovenop te zitten. Terwijl het soms beter is om gewoon zelf wat te tekenen of alleen wat aantrekkelijk tekenmateriaal neer te zetten. Nodig ze op die manier uit, observeer en leun naar achteren. Tekenen moet vooral leuk zijn en samen tekenen is altijd een goed idee. Houdt je kind echt niet van tekenen? Dan geeft fantasiespel ook veel informatie over zijn of haar gevoelsleven.’

Tot slot de hamvraag: welke tekeningen bewaar je en welke gooi je weg? ‘Bij de tekeningen die jij en/of je kind mooi vinden, vraag je of je ‘m op mag hangen. Het is motiverend als iets waar je je best op hebt gedaan een mooie plek krijgt in huis. Maar ook hier geldt weer: een tekening is een momentopname. Een mooie tekening gemaakt vanuit een verdrietig gevoel wil je dus niet eindeloos laten hangen. Ververs de kinderkunst eens in de zoveel tijd. Maak er een foto van en bewaar de kindertekeningen digitaal. Met online programma’s kun je hier heel makkelijk een boek van maken. Echt niemand zit te wachten op dozen vol kindertekeningen als hij of zij het huis uit gaat.’