Piet Mondriaan is naast onder anderen Rembrandt en Van Gogh een van de beroemdste kunstenaars van Nederland. Zijn latere schilderijen, met de kenmerkende zwarte lijnen en vlakken in grijs, rood, blauw en geel zijn meteen herkenbaar. Mondriaan is een dankbare inspiratiebron voor leraren en ouders en online zijn dan ook veel kant-en-klare ideeën te vinden. Maar wat nou als je kinderen niet alleen iets wil leren over compositie of primaire kleuren, maar ook over het waarom van zijn revolutionaire nieuwe beeldtaal? Lees vooral even verder.
Traditionele landschappen
Mondriaan begon met het schilderen van traditionele landschappen, maar haalde steeds meer gebogen lijnen weg totdat er uiteindelijk alleen nog maar kleurvlakken en rechte lijnen overbleven. Hij keek graag door de dingen heen naar wat hij de ‘ware visie van de realiteit’ noemde. Een belangrijke stap in zijn ontwikkeling als schilder was dat hij een figuur niet meer tegen een achtergrond zag, maar als een patroon van naast elkaar gelegen vlakken. Met die nieuwe elementen wilde hij composities maken die uit zichzelf dingen uitdrukten en een gevoel opriepen bij de kijker.
Kijken als Mondriaan
Als je naar een geschilderd landschap kijkt, zie je herkenbare bomen, wolken, misschien een boerderij. De kracht van Mondriaan is dat hij de mogelijkheid biedt om anders naar de wereld te kijken. In zijn tijd was dat volstrekt nieuw. Tegen kinderen zou je kunnen zeggen: alsof je door je wimpers kijkt en alle onbelangrijke dingen weglaat. Wil je hier wat dieper induiken? Kijk dan eens naar dit filmpje van ‘het Klokhuis’ of deze aflevering van ‘Het geheim van de meester’.
Piet Mondriaan - Victory Boogie Woogie ( 1942-44)
Kunstmuseum Den Haag
Opdrachten: wat wel en wat niet
Mondriaan’s werk kun je natuurlijk perfect gebruiken bij een les over primaire kleuren, vormen of compositie. Of over of een schilderij wel of geen lijst moet hebben, of waarom de ‘Victory Boogie Woogie’ een kwartslag gedraaid is (spoiler: omdat het dan leek alsof het canvas groter was). Wil je meer verdieping dan dat? Laat kinderen dan samen een tijdschrift verzinnen met nieuwe kunstregels, à la De Stijl. Of laat ze bedenken wat je nu als kunstenaar zou kunnen maken wat mensen nog nooit eerder hebben gezien. Bespreek de relatie tussen kunst en muziek (dan pak je ook meteen Kandinsky mee) of dat je als kunstenaar iets kan doen of bedenken dat mensen nu heel raar of stom vinden, maar veel later juist geweldig. Plak het idee van strakke lijnen en vlakken niet op een kinderlijke vorm zoals een dier, om het maar aantrekkelijk te maken, want heel eerlijk? Dat slaat nergens op. Laat kinderen composities maken met LEGO-blokjes, tape of magneten, maar laat ze dan ook vertellen waarom juist die compositie. Of laat ze nadenken over wat Mondriaan zelf daar van zou vinden als hij nu zou leven. Zo geven we Piet de diepgang die hij met zijn vernieuwende en toch tijdloze werk verdient.
Meer lezen, luisteren en zien over Mondriaan?
Wouter van Reek – Keepvogel en Kijkvogel in het spoor van Mondriaan
Kunstmuseum Den Haag – hier hangt zijn beroemde laatste kunstwerk Victory Boogie Woogie, kunstmuseum.nl
Mondriaanhuis Amersfoort – mondriaanhuis.nl
De podcast van ‘Dat kan m’n kleine nichtje ook’ over Mondriaan
